Αίτια Απώλειας Συνείδησης

Τα αίτια των επεισοδίων απώλειας συνείδησης είναι πολλά και διαφορετικής βαρύτητας. Άλλα αντιμετωπίζονται εύκολα και άλλα απαιτούν ιατρική παρακολούθηση.
Τα αγγειοκινητικά αίτια διακρίνονται στην παρασυμπαθητικοτονία και στην ορθοστατική υπόταση. Η πρώτη κατηγορία αφορά τα λεγόμενα ψυχικά αίτια. Η ξαφνική περιφερική αγγειοδιαστολή από υπερίσχυση του τόνου του παρασυμπαθητικού προκαλεί την λιποθυμία από ψυχολογικά αίτια. Η αρτηριοσκληρυνση από την άλλη οδηγεί τα ηλικιωμένα άτομα σε λιποθυμικό επεισόδιο καθώς ο οργανιμός αργεί να αυξομειώσει την πίεση του αίματος σύμφωνα με τις ανάγκες του.
Τα μεταβολικά αίτια χαρακτηρίζουν την υπογλυκαιμία και την υπεργλυκαιμία που προκαλείται από κακή ρύθμιση του σακχαρώδη διαβήτη. Η υπογλυκαιμία οφείλεται σε χορήγηση αυξημένων δόσεων ινσουλίνης ή δισκίων ή παράλειψη γεύματος ενω η υπεργλυκαιμία οφείλεται σε μη συμμόρφωση του ασθενούς με τη φαρμακευτική αγωγή γεγονός που απορρυθμίζει τα φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης. Τα υπογλυκαιμικά επεισόδια χαρακτηρίζονταΙ από λιποθυμική τάση, εφίδρωση, ταχυπαλμία και σπανιότερα προκαλούν απώλεια συνείδησης ενώ αντίθετα τα υπεργλυκαιμικά επεισόδια μπορει να προκαλέσουν από απλή βυθιότητα εώς κωματώδη κατάσταση. Στη περίπτωση αυτή απαιτείται νοσηλεία και φαρμακευτική αντιμετώπιση.
Στα επεισόδια απώλειας συνείδησης άλλη αιτία συγκαταλέγονται τα αγγειακα εγκεφαλικά επεισόδια. Διακρίνονται στα ισχαιμικά ή στα αιμορραγικά. Στα πρώτα αποφράσσεται μια αρτηρία από θρόμβο ή έμβολο ενώ στα δεύτερα υπάρχει ρήξη αρτηρίας. Τα πρώτα είναι πιο συχνά απο τα δεύτερα. Προδιαθεσικοί παράγοντες είναι η υπέρταση, ο διαβήτης, οι υπερλιπιδαιμίες, το κάπνισμα και το οικογενειακό επιβαρυμένο αναμνηστικό. Συγκεκριμένα για τα εμβολικά επεισόδια υπάρχει θρόμβος ο οποίος έχει ξεκινήσει συνήθως από τις καρδιακές κοιλότητες όπου συνήθως αναπτύσσεται σε περιπτώσεις πλήρους αρρυθμιας. Τα συμπώματα είναι αναλόγως της βλάβης και μπορεί να είναι συνήθως ήπια πχ πόνος στις αρθρώσεις, μούδιασμα στο πρόσωπο ή στα άκρα, διαταραχές στην ομιλία, αστάθεια στη βάδιση αλλά πολύ συχνά εκδηλώνονται με τη τυπική εικόνα της απώλειας συνείδησης και της χαλαρής παράλυσης του ενός ημιμορίου του σώματος (πχ αριστερό χέρι και πόδι). Σκοπός της θεραπείας ειναι η αναστολή της προόδου της νόσου και η προφύλαξη από επόμενες προσβολές: καταπολέμηση της υπερτάσεως και χρησιμοποίηση παραγόντων που μειώνουν το εγκεφαλικό οίδημα όπως μαννιτόλη και άλλα αγγειοδιασταλτικά φάρμακα. Αντιπηκτική αγωγή έχει ένδειξη εκεί όπου υπάρχει πηγή εμβόλων όπως λχ σε μαρμαρυγή των κόλπων.
Στην περίπτωση της επιληψίας διακρίνουμε την ελάσσων και την μείζων μορφή. Και στις δύο μορφές υπαρχει μεγάλη και ξαφνική εκτόνωση της ηλεκτρικής ενέργειας σε κάποια περιοχή του εγκεφάλου η οποία μπορεί να προκαλέσει είτε διαταραχή του επιπέδου συνείδησης είτε εμφάνιση σπασμών είτε και τα δύο μαζί. Οι αιτίες της επιληψίας είναι άγνωστες μόνο κατα το ήμισυ. Χαρακτηριστικά αίτια είναι για τα παιδιά η ανοξία, οι λοιμώξεις και διάφορες μεταβολικές διαταραχές και στους ενήλικους τα τραύματα, ο αλκοολισμός, οι όγκοι και τα ΑΕΕ. Η ελάσσων επιληπτική συνδρομή συμβαίνει συνήθως στα παιδιά και χαρακτηρίζεται από σύντομα επεισόδια αφαίρεσης χωρίς σπασμούς ή λιποθυμία. Το παιδί ξαφνικά προσηλώνει το βλέμμα του σε κάποιο σημείο του χώρου και αφαιρείται για να ανακτήσει επαφή με το περιβάλλον του λίγα δευτερόλεπτα αργότερα. Στη μείζων επιληπτική συνδρομή υπάρχει απώλεια συνείδησης, τονικοκλονικοί σπασμοί (ακούσιοι περιοδικοί ή συνεχείς συσπάσεις των γραμμωτών μυών). Το επεισόδιο διαρκεί 2 έως 5 λεπτα. Επήσις κατά τα διάρκεια των σπασμών αυτών το άτομο μπορεί να εμφανίσει απώλεια ούρων ή κοπράνων, αφρούς από το στόμα, να τραυματίσει τη γλώσσα του από το σπασμό των μυών του προσώπου. Μετά το επεισόδιο όταν ο ασθενής συνέλθει δεν έχει ανάμνηση της κρίσης. Εαν ο άρρωστος εμφανίσει δύο ή περισσότερα επεισόδια σπασμών χωρίς στο μεσοδιάστημα να ανακτήσει επαφή με το περιβάλλον τότε πάσχει από μια σοβαρή επιπλοκή της επιληψίας που λέγεται status epilepticus η οποία απαιτεί επείγουσα θεραπευτική αντιμετώπιση. Η προηγούμενη γίνεται μόνο φαρμακευτικά καθώς το είδος του αντιεπιληπτικού φαρμάκου που θα δοθεί εξαρτάται από το είδος της επιληψίας. Η διάγνωση γίνεται με το ΗΕΓ, το οποίο εμφανίζει χαρακτηριστικά παροξυσμικού τύπου κύματα και την αξονική ή μαγνητική τομογραφία για τη διαπίστωση τυχόν οργανικής βλάβης(πχ όγκοι)
Σαν φαρμακευτικές δηλητηριάσεις χαρακτηρίζουμε τις ουσίες φαρμακευτικές ( πχ υπνωτικά) και μη που ασκούν βλαπτική επίδραση στον εγκέφαλοκαι μπορεί να προκαλέσουν απώλεια συνείδησης. Από τις φαρμακευτικες ουσίες αναφέρουμε τη λήψη μεγάλων δόσεων ψυχοφαρμάκων και τη δηλητηρίαση με μονοξείδιο του άνθρακα και με οινόπνευμα. Η υπερδοσολογία των παραπάνω ουσιών επί του εγκεφάλου αποσυντονίζει τη φυσιολογική δραστηριότητα των διαφόρων τμημάτων του ενώ η γενικευμένη υποξαιμία προκαλείται συνήθως από το μονοξείδιο του άνθρακα το οποίο συνδέεται με την αιμοσφαιρίνη των ερυθρών αιμοσφαίρων διακόσιες φορές πιο εύκολα από το οξυγόνο και έτσι στερεί από τον οργανισμό τον αποκλειστικό φορέα του οξυγόνου. Η δηλητηρίαση μπορει να γίνει μέσα στο σπίτι από εστίες θέρμανσης ή μαγειρέματος που χρησιμοποιούν ξύλο, βενζίνη, κάρβουνο ή φυσικό αέριο.
Οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις αποτελούν μια συνεχώς αυξανόμενη αιτία νοσηλείας στα νοσοκομεία. Ο μηχανισμός των εγκεφαλικών κακώσεων συνίσταται στο τραυματισμό του εγκεφάλου στην εσωτερική επιφάνεια του κρανίου προκαλώντας οίδημα το οποιο ασκεί πίεση στα διάφορα τμήματα του εγκεφάλου που αυξάνει με τη σειρά του την ενδοκράνια πίεση μεταβάλλοντας τη φυσιολογική εγκεφαλική λειτουργία, μειώνοντας την αιμάτωση και οδηγώντας πολλές φορές και σε συμπίεση του εγκεφαλικού στελέχους προκαλώντας διαταραχές στο ρυθμό της αναπνοής και της καρδιακής λειτουργίας. Υπάρχουν τρεις κατηγορίες εγκεφαλικών βλαβών: Α)Τη διάσειση όπου υπάρχει προσωρινή διαταραχή της εγκεφαλικής λειτουργίας χωρίς μόνιμες βλάβες (ήπια, μέτρια και βαριά με απώλεια συνείδησης) Β)την εγκεφαλική θλάση και Γ) το εγκεφαλικό αιμάτωμα ( από ρήξη αγγείου)
Τα καρδιογενή αίτια προκαλούν απώλεια συνείδησης όταν η ποσότητα αίματος που εξωθείται από την καρδιά προς τον εγκέφαλο είναι ανεπαρκής. Τα κύρια καρδιογενή αίτια είναι: οι αρρυθμίες που προκαλούν βραδυκαρδία ή ταχυκαρδία, η στένωση της αορτικής βαλβίδας και το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Η απωλεια συνείδησης συμβαίνει ανα πάσα στιγμή όταν ο ασθενής είναι ξαπλωμένος ή καθιστός και ο ασθενής χάνει τις αισθήσεις του απότομα. Το επεισόδιο διαρκεί λίγα δευτερόλεπτα και ο ασθενής επανακτά επαφή με το περιβάλλον. Άλλοτε μπορεί να συμβούν διαδοχικά επεισόδια μέσα σε διάστημα ωρών. Σε κάθε περίπτωση ο άρρωστος θα πρέπει να εξετασθεί από καρδιολόγο.
Στα παιδιά η παρουσία υψηλού πυρετού ή καταβολή δυνάμεων πρέπει να προβληματίσει καθως μπορεί να πρόκεται για διαταραχή ή λοίμωξη του κεντρικού νευρικού συστήματος πχ μηνιγγίτιδα και απαιτεί επείγουσα διακομιδή στο νοσοκομείο. Ο ερεθισμός των μηνίγγων εκδηλώνεται με αυχενική δυσκαμψία (όταν κάμπτεται το κεφάλι του αρρώστου το σαγόνι δεν αγγίζει το στέρνο).

Βιβλιογραφία
1. Μάκος Κ, Μπάρλας Κ, Χείλαρης Σ, (1999) Πρώτες Βοήθειες. Α’ Τάξη 1ου κύκλου ΤΕΕ ΟΕΔΒ. Αθήνα σ195.
2. Φερτάκης Α. (1996) Εσωτερική Παθολογία. 3ο έτος Πανεπιστήμιο Νοσηλευτικής. Αθήνα σ347

Αν συναντούσατε ένα άνθρωπο λιπόθυμο στο πεζοδρόμιο θα μπορούσατε να τον βοηθήσετε αναγνωρίζοντας κάποιο αίτιο απώλειας συνείδησης;